نشست علمی آسیب شناسی و چرایی تخریب اماکن تاریخی در سبزوار، در روز سه شنبه 1395.12.17 در تالار شریعتی دانشگاه حکیم سبزواری برگزار گردید.
این نشست در پی تخریبهای اخیر آثار تاریخی در خواست شده بود و مهمانانی از شورای شهر، شهرداری، فرمانداری و آموزش و پرورش سبزوار در آن حضور یافتند.
در ابتدای جلسه، دکتر سیاوش پور، رییس دانشکده معماری خلاصه ای از چرایی برگزاری این نشست ارایه کرد و از وم نقد منصفانه و صریح از مسؤولین سخن گفت. در عین حال تأکید کرد که تمامی انتقادات بایستی از منظر ادب و قدرشناسی صورت گیرد و نباید منکر خدمات ارزنده شورا و شهرداری شد.
سپس آقای دکتر حسینی از اساتید دانشگاه، از وم تخصص اعضای شورای شهر در زمینه های معماری و شهرسازی سخن گفت. پس از آن آقای دکتر پارسی پور، معاون فرماندار به ارایه دیدگاه پرداخت و گفت: باید کارگروه تشکیل شود و بناها و بافت ها ارزشمند سبزوار را فهرست کند و در اختیار شهرداری سبزوار قرار دهد و زمینه تملک آنها را فراهم نماید.
حاضرین هم نظرات و انتقادات خود را مطرح کردند. یکی از حاضرین گفت: بایستی همه مردم پای کار باشند و تنها کارگروه مؤثر نیست. از جمله آقای پسندیده گفت: شورای شهر و کمیسیون گردشگری چندین مصوبه داشته است که بسیاری از آنها را فرمانداری رد کرده است. یک مقدار باید در فرمانداری با مصوبات کمیسیون گردشگری بازتر برخورد کنند.
از جمله سؤالات و دیدگاه های دانشجویان و کلیه حاضرین این بود که برای احیا و تغییر کاربری بناهای تاریخی سبزوار نیز، همزمان باید فکری گردد و تنها حفاظت و مرمت فایده ای ندارد. بایستی پای انسان به این ساختمان ها باز شود.
دکتر سلیمانی، رییس میراث فرهنگی، از وم بازیابی هویت تاریخی توسط مردم و مسؤولین سخن گفت و اضافه کرد بناهایی را داریم که مالک از ثبت آثار ملی بیرون آورده است و دیگر امکان حفاظت و نگهداری آنها وجود ندارد. ثبت و فهرست کردن و این مدل کارها تا زمانی که زمینه اجتماعی و فرهنگی آن به وجود نیامده باشد، تأثیر چندانی به حال آثار تاریخی نخواهد داشت.
آقای کاویان، مدیر گروه مرمت دانشکده معماری سپس گفت: مسؤولیت اصلی ثبت آثار تاریخی با میراث فرهنگی است و اداره شهرستان بایستی پیش از این اقدام به ثبت برخی از بناهای واجد ارزش به ویژه در مالکیت عمومی می کرده است.
کاویان گفت: تعداد آثار خارج شده از ثبت در کل کشور نسبت به تعداد آثار ثبت شده اصلاً تعداد قابل توجهی نیست و همه آنها هم مالکیت خصوصی بوده است. در حالی که مالکیت های عمومی مانند وقفی، دولتی و مالکیت های شهرداری امکان خروج از ثبت ندارند و حتی نیازی به رضایت مالک هم نیست و با یک ابلاغ ساده ثبت می شود. برای حفاظت از آثار تاریخی چتر قانونی لازم است و تنها کار فرهنگسازی نیست و هر دو کار باید به موازات هم پیش رود.
سؤالات برخی از دانشجویان مرمت، بر محوریت همکاری و استفاده از نیروهای حرفه ای در زمینه مرمت آثار تاریخی و کارآفرینی در عرصه مرمت و احیای بناهای تاریخی استوار بود و از اینکه مرمتها به متخصصین کشورهای دیگر سپرده می شود، انتقاد کردند.
آقای دکتر سیاوش پور و آقای دکتر معصومی، وم پایبندی به ارزش ها در بحث ساختمان سازی را یادآور شدند و گفتند که در سندهای بالادستی کشور، وم پایبندی به ضوابط معماری و شهرسازی اسلامی و مسایلی مانند محرمیت تأکید شده است و ارزش ساختمان های خوش منظر جدید کمتر از ارزش نگهداری از بناهای تاریخی نیست.
آقای مهندس دولت آبادی از شهرداری سبزوار، پیشنهاداتی برای روش های تملک ابنیه تاریخی ارایه کرد. اما در عین حال گفت که نمی توان همه آثار تاریخی را تملک کرد و راه آن فقط تملک شهرداری نیست.
سپس آقای تعصبی، عضو شورای اسلامی شهر ارایه دیدگاه کرد. ایشان هم از وم کمک دانشگاهیان به شورا و شهرداری گفت. در پایان آقای کرامت از مشکلات شورای شهر و محرومیت ها و فشارهای اجتماعی برای آبادسازی محلات شهر سخن گفت و تأکید کرد که شورا و شهرداری آماده است تا با همکاری دانشگاه و میراث فرهنگی فهرستی از بناها، بافت ها و مناظر ارزشمند (فارغ از ثبت شده یا نشده) تهیه کند و مبنای تصمیم گیری های خود کند. وی سپس از آقای دکتر سلیمانی تقدیر کرد و گفت که بسیاری از حرکات جدید در میراث فرهنگی سبزوار، خانه های بومگردی، آیین ها و رسوم، ثبت میراث معنوی، راه اندازی موزه شهر، کاوش در تپه دامغانی ها با همه مصایب آن و بسیاری موارد دیگر مدیون حضور آقای دکتر سلیمانی در میراث فرهنگی سبزوار است.
کرامت همچنین قول داد که هر اثر تاریخی و برجسته ای که اداره میراث فرهنگی سبزوار در اختیار شهرداری و شورا بگذارد، حاضریم که به بهترین وجه حفاظت و مرمت کنیم.
نهایتاً کاویان، متن طومار بیانیه شرکت کنندگان این نشست را در این نشست قرائت کرد. این متن طی بحث های هفته گذشته و با همفکری دانشگاه حکیم سبزواری و میراث فرهنگی شهرستان سبزوار تهیه شده و حاوی پیشنهادات و راهکارهایی برای شناسایی و حفاظت قانونی از آثار تاریخی سبزوار بود. قرار است که این بیانیه و طومار طی نامه ای به وزیر راه و شهرسازی تحویل داده شود.
این نشست، مانند بسیاری از نشست های دیگر، حرف های ناگفته و سؤالات بی جواب بسیاری به ویژه از طرف دانشجویان داشت که امید است در نشست های بعدی، پاسخ های عملی و عینی به آنها داده شود. از جمله اینکه وضعیت آینده آثار تاریخی سبزوار چه خواهد بود و چه مقدار از این آثار واقعاً برای باقی خواهد ماند؟ ضعف واقعی از کجاست و چه باید کرد؟
درباره این سایت